Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların okulda dışlanması

MüzminBekar

New member
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Okulda Dışlanması

Dikkat, muhakkak bir bahse, olaya, noktaya kendini yöneltebilmek marifetidir. Çocuklarda dikkatin gelişimi anne karnındayken başlar, duyuların gelişimi ile dikkatin gelişimi birbirine paralel olarak gerçekleşir. Duyu organları gelişmenini tamamlayınca çocuk dikkatini yöneltebilir duruma gelir ve dışarıdan gelen seslere karşı reaksiyonda bulunabilir. Anne karnında yüksek seslere tekmeleyerek yansıda bulunur. Temposu düşük ve yavaşça seslerde hareketler daha yumuşak, yavaş ve huzurludur.

Bebek doğumu ile birlikte ışığa karşı hassastır. sonrasındasındaları, ana ve parlak renkli objeler dikkatini çeker. Gözleri ile hareketini takip eder, gelişimi ilerledikçe başını ve vücudunu dikkatini çeken nesneye gerçek yöneltir. çabucak sonrasındaki gelişim sürecinde renkli, hareketli, parlak oyuncaklar çocuğun hoşlandığı nesnelerdir. Sesin apansız yükselmesi ve düşürülmesi de çocuğun ilgisini çeker. Yaşlara, hatta aylara göre bu guruptaki çocukların dikkat mühlet ve yoğunlukları farklıdır. Çocuk büyüdükçe müddet ve yoğunluk artar, bu niçinle dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) teşhisi konamaz. Çocukla başa çıkamamak tahminen bir gurup için belirleyici olabilir.

Anaokulu çağlarında dinleme, aşikâr bir bahse odaklanabilme, başladığı bir aktifliği tamamlayabilme özelliği, müzik söylerken guruba uyarak oturabilmek ekseriyetle dikkat gelişimi ile ilgilidir. Çocuk yaşına uygun olarak aşikâr bir süre ile kendini yapılan aktifliğe verebiliyor mu? bu bahis uzmanlarca, çocuğun ailesi ve öğretmeni ile birlikte değerlendirilmelidir.

DEHB olan çocuklar 7 yaşına gelmeden kendilerini aşikâr ederler. Bu çocuklar, yaşıtlarından daha kısa müddet dikkatlerini yoğunlaştırabilirler, elleri ve ayakları durmaz, anlatılan birşeyi dinlemekte sabırsızdırlar, sık sık yerlerinde kalkarlar, konuşmayı bölmek isterler, soru yöneltildiğinde soru bitmeden yanıtını verme durumuna geçerler, yönergelere kendilerini veremediklerinden dolayı yanlış ya da eksik yaparlar, başladıkları bir aktifliği bitirebilme sabırları yoktur, sınıf ortamında arkadaşları ile konuşmak ya da değişik sesler çıkarmak isterler, eşyalarını çoğunlukla unuturlar, kaybederler, sıra bekleyecek sabırları yoktur, rastgele bir aktiflik esnasında sık sık mazeretler bularak kalkmak ister, su içeceğim, tuvalete gideceğim üzere kelamlar duymamız mümkündür.

Dikkat eksikliğinin dürtüsel olduğu, bir kısım çocuklarda beyinde planlanmayan hareketlerle de kendini gösterir. Beklenmedik biçimde ortaya çıkan bu davranışlar sorun yaratabilir. Çocuklarda mimiklerin anlaşılamaması ve karşıdan gelen tesire rağmen uygun ya da beklenen yansıların oluşamaması sorun yaratabilir. Kendi dikkati kısa vadeli ya da ağır olmadığından etrafındaki arkadaşlarını rahatsız etmesi, dalgın olup, uyaranlara karşı duyarsız olması sorun yaratabilir.

Bu tip çocuklar, 0-3 yaş periyodunda daha epeyce ferdî bakım ve itimat hissinin kazandırıldığı periyodu yaşadıkları için toplumla alakaları epey sorun yaşatmaz. Arkadaş ve erken çocukluk eğitim kurumlarının gündeme gelmesi ile sıkıntılar kendini göstermeye başlar. Yönergeleri anlamadan uygulamaya kalktığı için arkadaşları tarafınca kabul görmez, zira onlar yönergeyi anlamaya çalışırken, O fazlacatan uygulamaya geçmiştir ve sıklıkla beklenen değildir ve yanlıştır, sınıfın tertibini bozar. Hareketli ve kıpır kıpırdır, onun bu durumu öteki çocuklar tarafınca rahatsız edici bulunur. Öğretmen, çocukların aslına bakarsan kısa olan dikkatini ağırlaştırmak için gayret sarfederken, sınıf nizamı bozularak; toplu biçimde dikkat dağılmıştır. Sıra beklenmesi gereken durumlar ve bu alışkanlığın kazandırılması anaokullarında belirleyici olduğu için sırada beklemek istememe, öne geçme isteği, can kahrından sağındaki solundaki öbür çocukları rahatsız edip, itişmesi, el, kol ve bacaklarının rahat durmaması istenmeyen kişi bulunmasına sebep olur. Oyundaki anlatımı dinleyecek kadar vakti olmadığı için ya da dinlerken , O zihnen öbür yerlere gittiği için bir türlü oyunu gereğince kavrayamaz. Yanlış oyun, öteki çocuklar tarafınca çabucak farkedilir ve bir düzensizlik doğar. Hikaye dinleme, müzik dinleme üzere etkinliklerde de sorun yaşanır, guruptan koptuğu çabucak farkedilir. Bunu yalnızca öğretmen değil; sınıf arkadaşları da farkeder ve alay konusu olabilir. Gurup aktiflikleri, tertip bozulduğu için sağlıklı olamaz ve istenen eğitimsel sonuç alınamaz. Burada salt DEHB olan çocuk etkilenmez, gurubun tümü için sorun yaşanır. Çocuklar, bu muhalif tavırlar için Onunla arkadaş olmak istemezler, guruplarına almak daima sorun haline gelir. DEHB çocuk için de bunların yaşanması can sıkıcıdır, O da bu yaklaşımlardan hüzün duyar, hırçınlık, saldırganlık üzere davranış bozukluklarına da meyledebilir, içine de kapanabilir. Toplum ortasında bulunmaktan hoşlanmaz, toplumsal gelişim olumsuz etkilenir. Gelişimler, birbirleri ile bağlantılı olduğu için aslına bakarsanız duygusal gelişimi örselenmiş olan çocuk, arkadaşları ile sınıf-salon, açıkhava oyunları oynamadığı için psikomotor gelişim de olumsuz etkilenir. Lisan gelişimi de etkinliklere kendini veremediği ve arkadaşları tarafınca onay görmediği için etkilenir. Kendi kendisine kalır. Bilişsel taraftan odaklanma ve ağırlaşma sıkıntılarından dolayı çevresel etkenleri lehine kullanamaz durumdadır. Fizikî gelişim istikametinden yemekte dikkatini veremediği ya da gereksiz hareketlerle vakit geçirdiği için beslenme durumu da etkilenir, uykuya dalmakta sorun yaşayabilir, uyusa da kaliteli uyumuyor olabilir, dinlenmemiş kalkabilir.

DEHB olan çocuklarda en hayli dikkati çeken devir ilköğretime başlamaktır. Aile, çocuğun örgün bir eğitim kurumuna başlaması ile bu rahatsızlığı farkeder. Zira, okul başarısızlığı belirleyici bir faktördür. Çocuk derse konsantrasyon sorunu yaşar, okuma yazma çalışmaları olumsuz etkilenir, durum yalnızca kendisini etkilemekle kalmayıp; arkadaşlarını ve onların da derse iştirakini tesirler. DEHB olan çocukların bir kısmında dürtüsellik olduğu, dikkat mühlet ve yoğunlukları başkalarına göre kısa ve yetersiz olduğu için etrafını de dersten uzaklaştırır. Muvaffakiyet bekleyen aileler, sorunun sebebine indiklerinde bu çocukların niçiniyet verdiklerini görürler. Bu durum öğretmeni, DEHB li çocukları ve ailelerini, öbür çocuklar ve ailelerini irtibatın sağlıklı kurulamaması açısından tesirler. İdari meselelere bile yol açabilir. Tüm bunlar, bu biçimde çocukları ve ailelerini toplum dışına itebilir. Aileler çaresizlik hissedebilirler, zira çocukları eğitim almalıdır. Bunun ötesinde yalnızlığa mahkum edilmemeli ve toplumsal etraftan uzaklaştırılmamalıdır. Öğretmen elinden geleni yapmakta, eğitim programını yetiştirmek ve her çocuğun ferdi özelliklerine de dikkat ederek programını sürdürmektedir. Çocuklar, bu vakitte kız, erkek guruplaşarak oyuna yönelirler, gurupta tertibi bozan çocuklar dışlanır. Çocuk farketmeden yaptığı davranış sıkıntıları niçiniyle başka çocuklar tarafınca sorumlu tutulur, durumdan herkes olumsuz etkilenir. Çocuklar içinde hengame ve çekişmelere niye olur, duygusal sorunlar yaşanır.

Öğretmen, bu çocukların, sınıftaki başka çocuklardan ve velilerinden kabul görmelerini sağlayacak çabayı sarfetmeli, kaynaştırma, oryantasyon çalışmaları da yapmalıdır. Burada öbür veliler de anlayışlı olmalı, mümkün olursa elbirliği ile sorun çözülmeye çalışılmalı, gereken uzmanlardan dayanak alınmalıdır.

ÖZNUR SİMAV- pedagog-kurucu

ÇOCUK-AİLE-İLETİŞİM DANIŞMANI-ÖĞRENCİ KOÇU
 
Üst