VeniVidiVici
New member
Birtakım vakit içinderda kendimizi söz edemediğimizi düşünürken fikriyatımı savunmak için çaba ortasında olmak öfkelenmeyi tetikleyebilmektedir. Çok öfkenin sebepleri ve kimlerde görüldüğü ise şu yazı ile izah edilmektedir:
Yenibirlik gazetesinin müelliflerinden olan Dr. İlhami Fındıkçı, öfkeli bir yapıya sahip olan insanların yakın etraflarında en çok aileleriyle çatıştığını aktarıyor. Öfkenin de tıpkı öbür hisler üzere olağan bir his olduğunu fakat denetiminin de bir o kadar değerli olduğunu vurgulayarak öfkenin altında yatan temel temelleri sıralıyor.
Dr. İlhami Fındıkçı’nın ‘Aşırı öfkelenme’ başlıklı köşe yazısı:
”Açık havada öğrencileriyle ders yapmaya çıkan derviş, ırmak kenarında yüksek sesle arbede eden aile üyelerini görür görmez yarenlerine sordu: “İnsanlar niye birbirlerine öfkeyle ve yüksek sesle bağırırlar?”. Öğrenciler, farklı yanıtlar verdi: “Sükûnetlerini yitirirler.”, “Birbirlerine üstünlük sağlamaya çalışırlar.”, “Karşısındakileri korkutmak isterler.” “Öfkelerine yenik düşerler…” .
Derviş, aldığı yanıtlardan daha sonra şöyleki söylemiş oldu: “Bu söylemiş olduklerinizin hepsi hakikat lakin yan yana durdukları biçimde birbirlerine seslerini yükseltmelerinin gerçek sebebi, kalplerin birbirinden uzaklaşmasıdır. Kızan beşerler, uzaklaşan kalplerine seslerini duyurmak için bağırırlar. Birbirlerini seven insanların kalpleri yakındır ve yumuşak sesle konuşurlar. Birbirlerini fazlaca sevenler ise fısıldaşarak konuşur zira kalpleri hayli yakındır. Sevgiyi muhabbete dönüştürerek birbirleri için her şeyi göze alanların kalpleri de adeta bir bütündür ve konuşmaya dahi gerek duymaz, bakışlarıyla anlaşırlar.”
Kimi konularda anlaşılmadığımızı düşünerek görüşümüzü savunmak için çaba etmek, tartışmak, sonlanmak ve öfkelenmek üzere davranışlar, denetim altında tutulduğu sürece olağan duygusal reaksiyonlardır. Hoşnut olmadığımız bahis ve olaylara verdiğimiz duygusal reaksiyon olarak isimlendirilen öfke, bizi tehlikelerden müdafaaya yardımcı olur. Olağan olmayan, tartışma konusundaki haklılığı ortaya koymak için insani kıymetleri hiçe sayarak, bağırmak, sesin ve vücudun şiddetine başvurmak ve öfkeyi denetim etmemek ya da edememektir. Olağan olmayan öfkeyi bir tahlil aracı, haklı olma yolu veyahut bir güç olarak kullanmaktır.
AİLEDE ÖFKE
Mevzuyla ilgili araştırmalar; birtakım insanların genetik yapıları bakımından gerilime, gerginliğe, öfkeye ve şiddete meyilli olduklarını ortaya koyuyor. Öteki yandan yetişme sürecinde etrafın model olmasıyla birlikte öfkenin kendini tabir biçimi olarak öğrenildiği ve yerleştiği de bilinmektedir.
Beşerdeki öfkeyi tetikleyen ve denetim dışına çıkaran temel dinamikler içinde; karşısındakini yenme ve üstün gelme içgüdüsü, denetimsiz hırs, iradenin zayıflaması, çok taraftarlık, bastırılmış öfke, özgüven eksikliği, dikkat çekme, endişe ve korkutma evvela sayılabilir. Bu ruh halleri, bireydeki sebep sonuç bağını ve muhakemeyi zayıflattığından evvela şahsa daha sonra muhatabına ziyan verir.
Pandemi süreci ve daha sonrasında bireylerde yaşanan öfke patlamalarının çoğaldığı, birey ve toplum seviyesindeki şiddetin giderek bir davranış modeline dönüştüğü, akademik çalışmalara yansıyacak seviyede dikkati çekiyor. Bilhassa aile ortasında yaşanan öfke patlaması ve şiddet olayları, dünyada aile kurumunu tehdit edecek seviyelere ulaşıyor. O denli görünüyor ki vücutlarımızın yakınlaşması, kalplerimizi yakınlaştırmamış. Maddi beraberlik ve yakınlık, mana beraberliği ve yakınlığını getirmemiş.
Sanki beşerler, öfkelerini evvela niye aile üyelerine yöneltir? Öfke objesi ya da konusu, öfkeyi haklı kılar mı? Bu mevzuda farklı çalışmalar ve görüşler olsa da şunu çarçabuk söyleyebiliriz: Öfkeli insanlardan en çok etkilenenler, onlara en yakın olanlardır. ötürüsıyla tıpkı aile ortasında, tıpkı iş ortamında yer alanlar, öfkeden en çok nasibini alanlar olabiliyorlar.
Yansıtma ve savunma sistemi görüşünü benimseyen psikologlar, insanın en yakınındakilere öfkelenmesini, kabul edilen bir davranış olarak benimsememekle bir arada daha pak bir öfke biçimi olarak değerlendirirler. tıpkı vakitte öfkenin bir alışkanlık halini alması, iradenin zayıfladığı öfke denetim bozukluğudur ki bu, üzerinde durulması gereken bir bahistir.
ÖFKENİN İKİ KAYNAĞI
Öfkenin denetim edilmesinin birinci adımı; öfkenin kaynağını bulmaktır. Bireyin şahsi çıkarlarının veyahut ailenin, kurumun, toplumun yani bütünün çıkarlarının zedelenmesi öfke patlamasına niye olan iki temel kaynaktır. Kaynağı ne olursa olsun öfkeyi denetim edememek bir meseledir. Lakin alışkanlık halini alan öfkenin kaynağında ferdi dilekler, çıkarlar, hırs, üstün gelme derdi, eksikliklerini örtme eforu üzere büsbütün şahsi niçinler yer alıyorsa bu daha büyük ve tehlikeli bir meseledir.
‘Ben’ için verilen gayretin kararı olan öfke davranışı ile ‘öteki’ için verilen çabanın kararı öfke davranışı nitelik olarak farklıdır. Başka bir söz ile büsbütün ferdî niçinlerle gösterilen ve birden fazla vakit maddi niçinlere dayanan öfke yansısıyla, aileye, kuruma, topluma karşı istek edilmeyen bir davranışa gösterilen yani birden fazla vakit mana odaklı olan öfke reaksiyonu içindeki farkın fark edilmesi kıymetlidir.
Öfke ile başa çıkma sürecinde; öfke anında gevşemeyi öğrenmek, kaideler ne olursa olsun irtibat kapılarını kapatmamak, uyuşmazlık konusu için alternatif tahliller üretmek, ortamı, koşulları yahut çevreyi değiştirmek, akil şahısların görüşlerine başvurmak, arabulucu ya da danışmanlık hizmeti almak üzere usullerden yararlanabilir. Tüm bu hallerin ortak maksadı; öfke konusunda sabitleşen fikri aşmak, şuur seviyesinde bir bir daha yapılanmaya gitmektir. Emel öfkeyi bastırmak ya da yok saymak değil, bu his halini kabul edilebilir, zararsız yollarla söz etmektir.
ötürüsıyla bilhassa aile üyelerinin, şu üç günlük dünyada kendi ortalarında öfkeye yol açan şahsi niçinleri aşıp, insan olarak yakınlıklarını en üst paha olarak görmeleri değerlidir. Aile üyelerinin; bütünün çıkarlarını, alımlı şahsi çıkarlara kurban etmemeleri gereklidir. Kalplerin uzaklaşmasına niye olacak ve geriye dönüşü zora sokacak kelam ve aksiyonlardan kaçınmak, sevgiyi hâkim kılmak değerlidir.”
Yenibirlik gazetesinin müelliflerinden olan Dr. İlhami Fındıkçı, öfkeli bir yapıya sahip olan insanların yakın etraflarında en çok aileleriyle çatıştığını aktarıyor. Öfkenin de tıpkı öbür hisler üzere olağan bir his olduğunu fakat denetiminin de bir o kadar değerli olduğunu vurgulayarak öfkenin altında yatan temel temelleri sıralıyor.
Dr. İlhami Fındıkçı’nın ‘Aşırı öfkelenme’ başlıklı köşe yazısı:
”Açık havada öğrencileriyle ders yapmaya çıkan derviş, ırmak kenarında yüksek sesle arbede eden aile üyelerini görür görmez yarenlerine sordu: “İnsanlar niye birbirlerine öfkeyle ve yüksek sesle bağırırlar?”. Öğrenciler, farklı yanıtlar verdi: “Sükûnetlerini yitirirler.”, “Birbirlerine üstünlük sağlamaya çalışırlar.”, “Karşısındakileri korkutmak isterler.” “Öfkelerine yenik düşerler…” .
Derviş, aldığı yanıtlardan daha sonra şöyleki söylemiş oldu: “Bu söylemiş olduklerinizin hepsi hakikat lakin yan yana durdukları biçimde birbirlerine seslerini yükseltmelerinin gerçek sebebi, kalplerin birbirinden uzaklaşmasıdır. Kızan beşerler, uzaklaşan kalplerine seslerini duyurmak için bağırırlar. Birbirlerini seven insanların kalpleri yakındır ve yumuşak sesle konuşurlar. Birbirlerini fazlaca sevenler ise fısıldaşarak konuşur zira kalpleri hayli yakındır. Sevgiyi muhabbete dönüştürerek birbirleri için her şeyi göze alanların kalpleri de adeta bir bütündür ve konuşmaya dahi gerek duymaz, bakışlarıyla anlaşırlar.”
Kimi konularda anlaşılmadığımızı düşünerek görüşümüzü savunmak için çaba etmek, tartışmak, sonlanmak ve öfkelenmek üzere davranışlar, denetim altında tutulduğu sürece olağan duygusal reaksiyonlardır. Hoşnut olmadığımız bahis ve olaylara verdiğimiz duygusal reaksiyon olarak isimlendirilen öfke, bizi tehlikelerden müdafaaya yardımcı olur. Olağan olmayan, tartışma konusundaki haklılığı ortaya koymak için insani kıymetleri hiçe sayarak, bağırmak, sesin ve vücudun şiddetine başvurmak ve öfkeyi denetim etmemek ya da edememektir. Olağan olmayan öfkeyi bir tahlil aracı, haklı olma yolu veyahut bir güç olarak kullanmaktır.
AİLEDE ÖFKE
Mevzuyla ilgili araştırmalar; birtakım insanların genetik yapıları bakımından gerilime, gerginliğe, öfkeye ve şiddete meyilli olduklarını ortaya koyuyor. Öteki yandan yetişme sürecinde etrafın model olmasıyla birlikte öfkenin kendini tabir biçimi olarak öğrenildiği ve yerleştiği de bilinmektedir.
Beşerdeki öfkeyi tetikleyen ve denetim dışına çıkaran temel dinamikler içinde; karşısındakini yenme ve üstün gelme içgüdüsü, denetimsiz hırs, iradenin zayıflaması, çok taraftarlık, bastırılmış öfke, özgüven eksikliği, dikkat çekme, endişe ve korkutma evvela sayılabilir. Bu ruh halleri, bireydeki sebep sonuç bağını ve muhakemeyi zayıflattığından evvela şahsa daha sonra muhatabına ziyan verir.
Pandemi süreci ve daha sonrasında bireylerde yaşanan öfke patlamalarının çoğaldığı, birey ve toplum seviyesindeki şiddetin giderek bir davranış modeline dönüştüğü, akademik çalışmalara yansıyacak seviyede dikkati çekiyor. Bilhassa aile ortasında yaşanan öfke patlaması ve şiddet olayları, dünyada aile kurumunu tehdit edecek seviyelere ulaşıyor. O denli görünüyor ki vücutlarımızın yakınlaşması, kalplerimizi yakınlaştırmamış. Maddi beraberlik ve yakınlık, mana beraberliği ve yakınlığını getirmemiş.
Sanki beşerler, öfkelerini evvela niye aile üyelerine yöneltir? Öfke objesi ya da konusu, öfkeyi haklı kılar mı? Bu mevzuda farklı çalışmalar ve görüşler olsa da şunu çarçabuk söyleyebiliriz: Öfkeli insanlardan en çok etkilenenler, onlara en yakın olanlardır. ötürüsıyla tıpkı aile ortasında, tıpkı iş ortamında yer alanlar, öfkeden en çok nasibini alanlar olabiliyorlar.
Yansıtma ve savunma sistemi görüşünü benimseyen psikologlar, insanın en yakınındakilere öfkelenmesini, kabul edilen bir davranış olarak benimsememekle bir arada daha pak bir öfke biçimi olarak değerlendirirler. tıpkı vakitte öfkenin bir alışkanlık halini alması, iradenin zayıfladığı öfke denetim bozukluğudur ki bu, üzerinde durulması gereken bir bahistir.
ÖFKENİN İKİ KAYNAĞI
Öfkenin denetim edilmesinin birinci adımı; öfkenin kaynağını bulmaktır. Bireyin şahsi çıkarlarının veyahut ailenin, kurumun, toplumun yani bütünün çıkarlarının zedelenmesi öfke patlamasına niye olan iki temel kaynaktır. Kaynağı ne olursa olsun öfkeyi denetim edememek bir meseledir. Lakin alışkanlık halini alan öfkenin kaynağında ferdi dilekler, çıkarlar, hırs, üstün gelme derdi, eksikliklerini örtme eforu üzere büsbütün şahsi niçinler yer alıyorsa bu daha büyük ve tehlikeli bir meseledir.
‘Ben’ için verilen gayretin kararı olan öfke davranışı ile ‘öteki’ için verilen çabanın kararı öfke davranışı nitelik olarak farklıdır. Başka bir söz ile büsbütün ferdî niçinlerle gösterilen ve birden fazla vakit maddi niçinlere dayanan öfke yansısıyla, aileye, kuruma, topluma karşı istek edilmeyen bir davranışa gösterilen yani birden fazla vakit mana odaklı olan öfke reaksiyonu içindeki farkın fark edilmesi kıymetlidir.
Öfke ile başa çıkma sürecinde; öfke anında gevşemeyi öğrenmek, kaideler ne olursa olsun irtibat kapılarını kapatmamak, uyuşmazlık konusu için alternatif tahliller üretmek, ortamı, koşulları yahut çevreyi değiştirmek, akil şahısların görüşlerine başvurmak, arabulucu ya da danışmanlık hizmeti almak üzere usullerden yararlanabilir. Tüm bu hallerin ortak maksadı; öfke konusunda sabitleşen fikri aşmak, şuur seviyesinde bir bir daha yapılanmaya gitmektir. Emel öfkeyi bastırmak ya da yok saymak değil, bu his halini kabul edilebilir, zararsız yollarla söz etmektir.
ötürüsıyla bilhassa aile üyelerinin, şu üç günlük dünyada kendi ortalarında öfkeye yol açan şahsi niçinleri aşıp, insan olarak yakınlıklarını en üst paha olarak görmeleri değerlidir. Aile üyelerinin; bütünün çıkarlarını, alımlı şahsi çıkarlara kurban etmemeleri gereklidir. Kalplerin uzaklaşmasına niye olacak ve geriye dönüşü zora sokacak kelam ve aksiyonlardan kaçınmak, sevgiyi hâkim kılmak değerlidir.”